Research stories

Verkiezingen

Politieke partijen willen burgers méér aan het stuur

Meer directe betrokkenheid en zeggenschap van burgers bij de democratische besluitvorming. Dat willen vrijwel alle politieke partijen volgens hun verkiezingsprogramma’s. Maar er zijn ook verschillen. 

Ank Michels en Harmen Binnema van de Universiteit Utrecht hebben alle verkiezingsprogramma’s van 2017 naast elkaar gelegd en doorgelicht op wat zij zeggen over de directe democratie.

Opvallend is dat democratie en zeggenschap van burgers bij deze verkiezingen bij vrijwel alle partijen een veel groter issue blijkt te zijn dan ruim 4 jaar geleden, bij de verkiezingen van 2012.

Het referendum komt dit jaar regelmatig terug in de teksten. Waar VVD, SGP en CDA zich uitgesproken tegenstanders tonen van welke vorm van referendum dan ook, blijken D66, SP, PVV, Partij voor de Dieren en 50PLUS wel te voelen voor een bindend correctief referendum, net als nieuwe partijen als VNL en Forum voor Democratie. De ChristenUnie, GroenLinks, PvdA en DENK maken in het geheel geen gewag maken van referenda.

Nogal wat partijen vertalen een grotere betrokkenheid bij de democratische besluitvorming in een pleidooi voor direct gekozen bestuurders (met name de nieuwe partijen). D66 en FvD pleiten zelfs voor een direct door de bevolking gekozen minister-president. Een andere veelgehoorde route is het toekennen van meer lokale invloed – binnen de gemeente, maar ook via buurtverenigingen of bijvoorbeeld binnen zorg- of onderwijsinstellingen (SP, PvdD, SP, CDA).

Burgerinitiatieven worden toegejuicht (CU, PvdA, GL en D66), evenals het recht van burgers om overheidstaken over te nemen. Verder wijzen sommige partijen op de rol van lokale media als waakhond van de democratie (VVD, PvdA, D66, CU, CDA). Bij deze partijen blijft het wel bij een oproep, waaraan zij geen concrete voorstellen verbinden hoe dit te realiseren.

Ank Michels is universitair docent en onderzoekt burgerparticipatie en de theorie en praktijk van de (lokale)democratie.

Harmen Binnema is universitair docent en coördinator van het masterprogramma Bestuur en Beleid.

Beiden werken bij de faculteit REBO (Departement Bestuurs- & Organisatiewetenschap) van de Universiteit Utrecht.

Dit artikel is onderdeel van het Dossier Verkiezingen in roerige tijden van de Universiteit Utrecht. In dit dossier belichten onderzoekers van de Universiteit Utrecht verkiezingsonderwerpen vanuit verschillende perspectieven, om wat helderheid te bieden aan de kiezende burger.